Margins
Nieuw Licht book cover 1
Nieuw Licht book cover 2
Nieuw Licht book cover 3
Nieuw Licht
Series · 26
books · 2016-2025

Books in series

Onbehagen. Nieuw licht op de beschaafde mens book cover
#1

Onbehagen. Nieuw licht op de beschaafde mens

2016

Bas Heijne (schrijver, essayist, columnist voor NRC Handelsblad en voormalig presentator van Zomergasten) legt in Onbehagen onze beschaving op de sofa en werpt, met Sigmund Freud in het achterhoofd, een ontluisterend nieuw licht op de huishouding van onze lusten. Freud benoemde het evenwicht tussen het lustprincipe en het realiteitsprincipe: directe behoeftebevrediging versus remmende culturele mores. Alleen: de cultuur in onze tijd lijkt juist vooral gericht op onmiddellijke individuele behoeftebevrediging. Zijn we daarmee onze realiteitszin verloren?
De mythe van de gemaakte vrouw book cover
#3

De mythe van de gemaakte vrouw

2016

EWALD ENGELEN De mythe van de gemaakte vrouw NIEUW LICHT op het feminisme Dat de emancipatie van de vrouw nog niet is voltooid behoeft geen betoog. In alle statistieken legt zij het af tegen hem. Hoeveel feministische golven zijn er nog nodig om die ongelijkheid ongedaan te maken? Of zit het feminisme zichzelf in de weg? Wat zegt het over het feminisme dat iemand als de Amerikaanse comédienne Amy Schumer (de jonge vrouw met ‘de mond van een vrachtwagenchauffeur’) het nieuwe feministische icoon wordt genoemd? Wat zegt het over de emancipatie dat actrice Halina Reijn hoge hakken en botox ziet als het nieuwe feminisme? En dat je als vrouw 'ontzettend sexy mag zijn, dat je bijna een hoer mag zijn'? Is er een nieuw feminisme op komst of gaat er achter de term een heel andere maatschappelijke machtsverhouding schuil? Bijvoorbeeld een strijd om macht tussen vrouwen onderling? Simone de Beauvoir schreef in De tweede sekse (1949) dat je niet als vrouw wordt geboren, maar tot vrouw wordt gemaakt. Ewald Engelen laat zien hoe vrouwen elkaar onder het mom van feminisme tot vrouw maken. EWALD ENGELEN is hoogleraar financiële geografie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij schrijft columns voor De Groene Amsterdammer en Het Parool en is vaste gast en commentator bij Buitenhof, Pauw & Witteman en BNR nieuwsradio.
Ik kom in opstand, dus wij zijn book cover
#4

Ik kom in opstand, dus wij zijn

nieuw licht op verzet

2017

'Ik kom in opstand, dus wij zijn' van Eva Rovers (cultuurhistoricus en biografe van Helene Kröller-Muller en, te verschijnen in 2016, Boudewijn Büch) stelt de vraag: biedt sociale media eigenlijk wel echt de mogelijkheid tot verzet tegen de bestaande orde of is zij in wezen conservatief? Sociale media kunnen weliswaar massa's op de been brengen, maar volgens Rovers wordt de samenleving, en de kunstwereld in het bijzonder, juist onder druk van die de gedigitaliseerde cultuur steeds preutser en behoudender.
Mensen Maken - Nieuw licht op opvoeden book cover
#5

Mensen Maken - Nieuw licht op opvoeden

2017

'Alles is goed zoals het uit de handen van de Schepper komt, alles raakt verdorven in de handen van de mens,' schreef Rousseau in zijn Emile, of Over de opvoeding uit 1762, waarschijnlijk het beroemdste boek over opvoeding ooit. Laat het kind vooral kind zijn, en bescherm het zo veel mogelijk tegen de grotemensenwereld, is zijn boodschap. Probeer dat maar eens in onze tijd, schrijft filosofe Daan Roovers. Ook kinderen ontkomen niet aan de voortdurende informatiestroom. Dagelijks worden ze door sociale media en het Jeugdjournaal bijgepraat over oorlog, crisis en klimaat. In plaats van hen met hun rug naar de wereld groot te brengen of ze alleen maar toe te rusten met 'doelgerichte vaardigheden voor de arbeidsmarkt', moeten we ons toeleggen op 'algemene vorming, om ze voor te bereiden op een samenleving die er nog níét is en waarvan niemand weet hoe die zal zijn'. Daan Roovers is docent publieksfilosofie aan de Universiteit van Amsterdam, programmamaker bij omroep Human, debatvoorzitter in De Rode Hoed, en trainer bij de Denkacademie. Ze is voormalig hoofdredacteur van Filosofie Magazine. Samen met René Gude schreef zij Kleine geschiedenis van de filosofie. Ze studeerde geneeskunde en filosofie in Nijmegen.
Omdat je het waard bent book cover
#6

Omdat je het waard bent

2017

Op scherpe en humoristische wijze gaat Marja Pruis in Wat erg op zoek naar een ik dat niet geliked hoeft te worden. Zo geeft zij antwoord op de vraag of de mens misschien meer van zichzelf is gaan houden. Pruis werd voor haar essaybundel Kus me, straf me genomineerd voor de AKO Literatuurprijs, en won de Jan Hanlo Essayprijs. ‘Wat wij houden voor een deugd,’ schreef La Rochefoucauld (1613-1680), ‘is vaak niets anders dan een combinatie van gebeurtenissen en belangen die moedwillig of door het toeval bij elkaar worden gebracht.’ De denker ontmaskerde met zijn Maximen de zeventiende-eeuwse moraal als een verkapt machtsmiddel. De schijnmoraal die hij voor zijn tijd wist bloot te leggen, lijkt in onze tijd weer boven te komen drijven in de gevierde successen, zelffelicitaties en opzichtige liefdadigheid op sociale media. ‘We wimpelen lof af om nogmaals geprezen te worden,’ zou La Rochefoucauld zeggen. En zo vieren we de hele dag ons eigen ik.
Nergensland book cover
#7

Nergensland

2017

'De voorstander van de stapsgewijze technologie zal de methode kiezen waarmee hij de grootste en dringendste kwalen van de samenleving kan opsporen en bestrijden, en niet zozeer het hoogste goed trachten te zoeken en daarvoor vechten,' schrijft Karl Popper in De open samenleving en haar vijanden uit 1945. Zijn waarschuwing dat een utopisch doel het gevaar met zich meebrengt alle middelen te heiligen, heeft ervoor gezorgd dat we nauwelijks nog onze vingers durven te branden aan een visie op een betere wereld. Aan de hand van de ideeën van Popper, die ruim zeventig jaar later niets aan actualiteit en urgentie hebben ingeboet, probeert Femke Halsema een antwoord te vinden op een onverminderd dringende vraag. Als 'wij' vluchtelingen hier niet willen en kunnen opvangen, er voor hen geen mogelijkheid is terug te keren naar hun land van herkomst en zij in de grote vluchtelingenkampen geen leven hebben, wat moeten we dan doen? In Nergensland schetst zij een utopisch perspectief zonder de stapsgewijze methode van Popper uit het oog te verliezen. FEMKE HALSEMA (1966) was tussen 1998 en 2011 Tweede Kamerlid en fractievoorzitter van GroenLinks. Nu schrijft ze, maakt ze tv-programma's en werkt ze als toezichthouder in de publieke en private sector. In 2016 verscheen Pluche, waarvan meer dan 50.000 exemplaren werden verkocht. Verschijnt 2 oktober 2017 Ambo | Anthos uitgevers 112 pagina's, 10,-
Onderbuik book cover
#8

Onderbuik

2017

Wees toch eens redelijk! De oproep is een erfenis van het Verlichtingsdenken, waarin geloof en bijgeloof plaatsmaakten voor redelijkheid. In een wereld zonder God zou de rede onze redding zijn. Maar biedt de rede wel soelaas als behalve God ook feiten en objectiviteit in diskrediet zijn geraakt? Schrijfster en psychologe Marte Kaan ziet tijdens haar therapeutische sessies dat hoe groter het verlangen naar redelijkheid is, des te meer het ons dreigt te ontglippen. Aan de hand van psychoanalyticus en filosoof Erich Fromm laat Kaan zien dat een redelijk mens vooral ook emotioneel vaardig moet zijn. Wie de schijnbaar overtrokken, ongepaste en schaamtevolle gevoelens serieus neemt, leert dat de onderbuik recht van spreken heeft.
Vals spel book cover
#9

Vals spel

2018

Een grensrechter van een voetbalclub in Almere overlijdt nadat hij door enkele Amsterdamse jeugdspelers is geschopt en geslagen. Van wielrenner Lance Armstrong worden de zeven Touroverwinningen ingenomen wegens dopinggebruik. Turner Yuri van Gelder mag niet meedoen aan de Olympische finale vanwege een avondje stappen. In Qatar vallen doden bij de bouw van voetbalstadions voor het WK in 2022. In 1938 waarschuwde Johan Huizinga in het beroemde Homo ludens dat door de technische en wetenschappelijke professionalisering van de sport ‘de eigenlijke stemming van het spel dreigt teloor te gaan’. Vandaag de dag zien we het resultaat daarvan. Sport beheerst het nieuws, niet door het spel maar vanwege de knikkers, de schandalen en het geweld. In Vals spel vraagt Bert Wagendorp zich af of deze ontwikkeling moet worden gekeerd, en of het kán.
Voltooid book cover
#10

Voltooid

2018

We kenden al de luxe van een lang, zorgeloos leven na ons pensioen, nu willen we ook de luxe van een korte, pijnloze dood vóór de aftakeling. De Schotse filosoof David Hume pleitte al in de achttiende eeuw voor het recht op de zelfgekozen dood. We hebben evenveel recht op zo’n einde als op de vrijwillige keuzes ín het leven. ‘Ik dank de voorzienigheid, niet alleen voor het goede dat ik reeds heb ontvangen, maar ook voor het vermogen dat ik bezit om aan het kwaad dat me bedreigt te ontkomen.’ Hoe logisch dit ook klinkt, het gebruik van ‘voltooid leven’ als argument om er een eind aan te maken heeft grote gevolgen voor ons idee van een waardevol leven. Arts en filosoof Bert Keizer herleest als ervaren stervensbegeleider Humes Over zelfdoding en werpt nieuw licht op de praktijk en de theorie van een vrijwillig levenseinde. Hij vraagt zich daarbij af in hoeverre er het gevaar bestaat dat het recht op een zelfgekozen dood verwordt tot een plicht. En wat het criterium van het voltooid leven verandert aan het leven op zich.
Beminnen book cover
#11

Beminnen

nieuw licht op seksuele vrijheid

2018

Beminnen is een pamflet in de serie Nieuw Licht. Filosoof Marli Huijer bestudeert in Beminnen de ideologie van de seksuele vrijheid. Hebben we sinds de revolutie van de jaren zestig werkelijk aan vrijheid gewonnen? Onophoudelijk vertellen we of we homo, hetero, poly-amoureus, happy single of monogaam zijn. Mensen en culturen die er anders over denken, willen we bekeren tot onze vrijheid. Aandacht voor hoe we beminnen en of we er wel van genieten, is er nauwelijks. De Franse denker Michel Foucault vond dat het accentueren van de seksuele gerichtheid de vrijheid niet vergroot, maar juist beperkt. Filosoof Marli Huijer herleest zijn Geschiedenis van de seksualiteit en vraagt zich af hoe te beminnen zonder je in een identiteit vast te leggen. In Beminnen pleit Marli Huijer voor een nieuwe seksuele revolutie.
Datadictatuur. Hoe de mens het internet de baas blijft. book cover
#12

Datadictatuur. Hoe de mens het internet de baas blijft.

2018

Een vereiste voor een gezonde democratie is een ‘machtsvrije publieke ruimte’, schreef de Duitse filosoof Jürgen Habermas, een neutraal en open forum voor discussie en debat. Met de komst van het internet leek dit ideaal van Habermas in vervulling te gaan: cyberspace was van iedereen en van niemand, geen autoriteit, geen commercie. Maar helaas: het publieke karakter van internet is schijn, cyberspace is gekoloniseerd door duistere politieke en financiële belangen, die ons ongemerkt manipuleren. Geïmponeerd door de technologische krachttoeren van Silicon Valley hebben wij het publieke karakter van het internet verkwanseld en het grootste economische machtsblok in de geschiedenis vrij spel gegeven. Internet is een jungle, waar niemand onze veiligheid garandeert of burgerrechten beschermt. En intussen wordt het gebrek aan regels, privacy en openbare orde in de digitale wereld een maatstaf voor de analoge. ‘Making the world a better place,’ noemt Google dat. Jan Kuitenbrouwer draait het om: let’s make the web a better place. Met Datadictatuur keert hij terug naar het onderwerp van zijn eerste boek, 35 jaar geleden, de digitale revolutie, en maakt de balans op. Tijd voor een beschavingsoffensief in de digitale wereld.
Vriend & vijand book cover
#13

Vriend & vijand

2019

‘Volgens de Duitse denker Carl Schmitt is zonder vijandbeeld geen politiek mogelijk,’ schreven Coen Simon en Frank Meester aan Arnon Grunberg. Zij vroegen hem Het begrip politiek van Carl Schmitt (1888-1985) te lezen om na te gaan wat hij ons nu nog te zeggen heeft. Hoeveel natiestaat hebben wij nodig? Hoeveel vijanden? Waartoe dient politiek? En is een samenleving zonder oorlog en geweld mogelijk? Aan de hand van Schmitt en denkers als Walter Benjamin en Jacques Derrida probeert Grunberg antwoord te geven op die vragen. ‘Onze cultuur heeft de vegetarische slager voortgebracht en zal uiteindelijk ook de geweldloze oorlog produceren. Hoe die er precies uit zal zien is onduidelijk, maar Schmitts vermoeden dat die oorlog om de oorlog eens en voor altijd uit te roeien gruwelijk zal zijn lijkt me gerechtvaardigd,’ aldus Grunberg. Maar ook stelt hij dat er geen rechtvaardigheid kan bestaan als het geweld wordt afgezworen. In Vriend & vijand legt Grunberg de vinger op zowel de zere plekken van de parlementaire democratie als de kritiek erop. Vrienden en vijanden van deze democratie mogen dit essay niet aan zich voorbij laten gaan.
Het tij keren book cover
#14

Het tij keren

2019

Denken begint met twijfelen en ‘nee’ durven zeggen. Denken is behalve kritische vragen stellen ook de draad spannen tussen verleden en toekomst, teneinde beter voorbereid te zijn op de mogelijkheden die in het heden verscholen liggen. Rosa Luxemburg (1871-1919) en Hannah Arendt (1906-1975) waren beiden politieke denkers die vanuit hun kritische reflectie op het kapitalisme en de moderne consumptiemaatschappij voor meer politieke participatie van de bevolking pleitten. ‘Politieke kwesties zijn te serieus om alleen aan politici te worden overgelaten,’ meende Hannah Arendt. Op 15 januari 2019 was het precies honderd jaar geleden dat Rosa Luxemburg werd vermoord. ‘Je zou willen geloven dat er nog hoop is voor een verlate erkenning van wie Rosa Luxemburg was,’ schreef Hannah Arendt in 1966. In dit boek onderneemt Joke J. Hermsen een poging hiertoe. Ze vraagt zich ook af in hoeverre de inzichten van Luxemburg en Arendt ons behulpzaam kunnen zijn bij de transitie naar een meer duurzame, menselijke en solidaire samenleving.
Rijkdom. Hoeveel ongelijkheid is nog verantwoord? book cover
#15

Rijkdom. Hoeveel ongelijkheid is nog verantwoord?

2019

In 2018 ging Jeff Bezos, de oprichter van Amazon.com, als eerste mens over de 100 miljarddollargrens. De inkomensverschillen worden wereldwijd groter. De topman van Coca-Cola kreeg het 427-voudige van de laagstbetaalde; bij Walt Disney is dat zelfs ruim het 650-voudige. Steeds meer geld wordt door steeds minder mensen verdiend. Volgens Aristoteles was geld vooral een handig ruilmiddel, maar het gevaar van dit aantrekkelijke middel is volgens Aristoteles dat het geld zelf begerenswaardig wordt. Het gaat alleen nog om het geld en om meer geld. En zo bereikten we 2400 jaar na Aristoteles’ analyse de 100 miljarddollargrens. Maar is het erg dat sommigen zoveel hebben en anderen niet? Volgens Ingrid Robeyns zijn die extreme verschillen schadelijk voor mens en maatschappij. In Rijkdom herleest ze Aristoteles en laat ze zien dat er grenzen zijn aan hoeveel ongelijkheid een maatschappij kan verdragen. Extreme rijkdom is een gevaar voor de democratie, is niet te verzoenen met onze ecologische plichten en leidt tot een onrechtvaardige verdeling van welvaart. Extreme rijkdom is veel minder onschuldig dan we misschien wel denken
Het grote niets. Waarom we te veel vertrouwen hebben in de wetenschap book cover
#16

Het grote niets. Waarom we te veel vertrouwen hebben in de wetenschap

2019

De mens denkt zijn bestemming te hebben bereikt in een zakelijk, redelijk en evidence-based bestaan. De lifestyle van meditatie en mindfulness past perfect binnen die nihilistische tijdsgeest: ieder voor zich, emoties negerend én wetenschappelijk verantwoord. Maar het vertrouwen in de wetenschap is te groot en misplaatst, betoogt Rosanne Hertzberger op onnavolgbare wijze. Ze laat zien hoe we onze ogen sluiten voor de valkuilen van wetenschappelijk onderzoek en hoe we stelselmatig vergeten dat we ook zonder geloof nog altijd mens zijn: hopeloze kuddedieren, tot in onze tenen onredelijk, dol op rituelen en theater. Om niet door het grote niets van onze tijd te worden opgeslokt luidt Hertzberger de noodklok: geef de mens zijn irrationele leven terug en de wetenschap haar zekerheid.
Herdenken Herdacht book cover
#17

Herdenken Herdacht

2025

Ondraaglijke lichtheid book cover
#18

Ondraaglijke lichtheid

2019

'Wat de twijfel is voor de wetenschap,' schreef de Deense filosoof Søren Kierkegaard (1813-1855), 'dat is de ironie voor het persoonlijk leven.' Maar in het maatschappelijk debat leidt ironie al gauw tot onverschilligheid. En dat wist Kierkegaard ook. De ironicus maakt van alles een grap en neemt niets meer serieus, 'teneinde zichzelf te redden'.In onze gepolariseerde en geridiculiseerde debatcultuur geldt de waarschuwing van Kierkegaard meer dan ooit. Terwijl wereldleiders met bommen en granaten spelen, draait de amusementsindustrie van de media op grappen en bloopers van Donald Trump en Kim Jong-un, die met ironische emoticons en jolige gifjes worden geliket en geshared.Ilja Pfeijffer vraagt zich op even geestige als bewogen wijze af of ironie en satire nog steeds kritische wapens kunnen zijn tegen de ondraaglijke lichtheid van het debat. Ilja Leonard Pfeijffer (Rijswijk, 1968) is schrijver, dichter en classicus. Voor zijn roman La Superba ontving hij de Libris Literatuur Prijs 2014. Zijn laatste roman, Grand Hotel Europa, behoort tot de succesvolste Nederlandse romans van de afgelopen tijd.
De meester-methode book cover
#19

De meester-methode

2019

Waarschijnlijk ben je een bovengemiddeld betrokken burger anders zou je geen essays lezen. Complimenten! Tegelijkertijd is de kans groot dat je autorijdt, vliegt, vlees eet, te veel consumeert of op andere manieren het milieu de vernieling in helpt. Geen enkel punt! In de tijd dat je dit essay leest, kun je ouderwets blijven vervuilen. Niets geen rij-, vlieg-, vlees- of koopschaamte. Geniet ervan! Maar als je dit boek uit hebt, zul je met verbazing naar je vroegere zelf kijken. Je bent namelijk op weg om, zoals Aristoteles zou zeggen, de deugd die je al in je had te actualiseren. Nu begint het groene goede leven pas echt! Maarten Meester (1966) is publicist en spreker. Hij studeerde algemene literatuurwetenschap, journalistiek en filosofie (cum laude). Hij stopte eerst met roken en daarna met vervuilen.
Verenigt u! book cover
#20

Verenigt u!

2019

De geschiedenis is, aldus Karl Marx, geschiedenis van de klassenstrijd: de strijd tussen de klasse die bezit en de klasse die niets anders heeft dan zijn eigen arbeidskracht. In de Oudheid had je de patriciërs tegenover de plebejers en slaven, in de Middeleeuwen de heren tegenover de horigen, en na de val van het ancien régime de kapitalisten tegenover het proletariaat. Sinds Marx en Engels in 1848 in hun roemruchte Communistisch Manifest de ‘proletariërs aller landen’ opriepen zich te verenigen, is de groep die weinig heeft heel veel groter geworden, maar ook steeds minder solidair. Hoger- en lageropgeleiden, hoofd- en handarbeiders, lageloners en flexwerkers, arbeidsmigranten en boze witte mannen, pensioengerechtigden en studenten; ze trekken allen aan het kortste eind en toch worden ze eenvoudig tegen elkaar uitgespeeld. Thijs Lijster voorziet desondanks een nieuwe klassenstrijd, die aan veel een einde maakt, maar niet aan de geschiedenis. Thijs Lijster (1981) is schrijver en kunst- en cultuurfilosoof, verbonden aan de universiteiten van Groningen en Antwerpen. Hij publiceerde onder meer De grote vlucht inwaarts (Essayprijs Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde), waarover Bas Heijne schreef ‘scherpe, uitdagende essays’, en het eveneens met veel lof ontvangen Kijken, proeven, denken.
De grote weigering book cover
#21

De grote weigering

2022

Voor de filosoof Herbert Marcuse draaide alles om vrijheid. De vrijheid om jezelf te ontwikkelen, om te falen, om af te wijken van de norm. Wat hij echter zag was een systeem, door hem ‘het technologisch productieapparaat’ genoemd, dat ons steeds meer reduceert tot raderen in de machine. Het apparaat jaagt op, geeft nooit rust, dwingt tot meer productiviteit, meer efficiëntie en heeft vrijheid gereduceerd tot de vrijheid om te produceren en te consumeren. Hoe kan het dat de moderne mens zich schikt naar een systeem waarvan hij weet dat het mens, dier en aarde uitput? Is de vrijheid waar Marcuse naar verlangde nog te vinden? Is er een andere wereld denkbaar dan die waarin wij leven? Aan de hand van Marcuses beroemdste werk, De eendimensionale mens, zoekt Marian Donner naar een uitweg. Van de klimaatcrisis, via miljardairs die dromen van Mars, tot aan hippies, complotdenkers, algoritmen en kwantummechanica, ontleedt ze de krankzinnigheid van dit tijdsgewricht, om zo te komen tot wat Marcuse ‘waarlijk redelijk gedrag’ noemde – ‘namelijk de weigering mee te doen en de poging de omstandigheden teniet te doen die de krankzinnigheid veroorzaken’.
De vreemdeling book cover
#23

De vreemdeling

Racisme uitgelegd aan onszelf

2020

In 'De vreemdeling. Racisme uitgelegd aan onszelf' laat Abdelkader Benali zien hoe racisme en tolerantie de afgelopen veertig jaar zijn veranderd. Met de Franse denker Emmanuel Levinas in het achterhoofd vraagt hij of we gevoelig kunnen blijven voor het vreemde dat steeds weer andere vormen aanneemt, maar er toch altijd al is. Op meeslepende wijze vertelt Benali over zijn persoonlijke ervaringen met vreemdelingenhaat en discriminatie.
Taal is alles wat het geval is book cover
#24

Taal is alles wat het geval is

2021

Taal is de stof waar dromen van worden gemaakt, ideeën in worden geformuleerd en waar verhalen uit worden geboren. En ook al loert het misverstand overal, ‘omdat de helft van de mensheid zich slecht uitdrukt en de andere helft slecht luistert’, een andere wereld is er niet, schrijft Imme Dros in Taal is alles wat het geval is. Met een beroemde tekst van de filosoof Ludwig Wittgenstein als vertrekpunt begint taalmens Dros een virtuoze zoektocht naar de herkomst van woorden en zinnen, waarin ze laat zien wat klanken met ons doen, hoe taal betovert en misleidt. En hoe we altijd aan het vertalen zijn. Niet alleen de teksten uit een vreemde taal, maar ook die uit onze omgangstaal, omdat geen individu hetzelfde klinkt.
Autonomie. Een zelfhulpgids book cover
#25

Autonomie. Een zelfhulpgids

2022

Ruim tweehonderd jaar geleden riep de Duitse filosoof Immanuel Kant de mens op zich te bevrijden van dogma’s en slaafse volgzaamheid, van de macht van de kerk en van de macht der gewoonte. De ware Verlichting is volgens hem ‘het uittreden van de mens uit de onmondigheid waaraan hij zelf schuldig is’. Filosoof Miriam Rasch vraagt zich af hoe dit moet, autonoom zijn in een tijd waarin Facebook beweert je beter te kennen dan je eigen moeder. Ze zoekt een antwoord op de vraag of wij onszelf nog wel autonoom kunnen maken, en of we dit zouden moeten willen. Want wat is er eigenlijk zo erg aan algoritmes die beter weten dan wijzelf wat goed voor ons is? En is autonomie niet een verkapte vorm van egoïsme? Rasch zoekt scherp, open en geestig naar antwoorden op vragen die je niet durft te stellen omdat een ander dat vast beter kan. En zo gidst zij zichzelf en jou naar de overtuiging dat je in control bent. Miriam Rasch is filosoof en essayist en verbonden aan de Willem de Kooning Academie.
Identi-tijd book cover
#26

Identi-tijd

Tussen toekomst en verleden

2023

In De ongelukkigste uit 1843 schrijft de Deense filosoof Søren Kierkegaard dat het leven van de mens doordrongen is van de tijd. En met de tijd komt het lijden. Juist doordat we het verstrijken van de tijd belichamen, zijn we bijna nooit echt in het nu aanwezig. Sommigen leren daarmee leven door een thuis in het verleden te vinden, anderen in de toekomst. Dubbel ongelukkig is degene die zich de toekomst herinnert of het verleden verwacht. De hedendaagse mens, die niet eens beseft dat hij nergens thuis is, is misschien wel de allerongelukkigste. Het enige wat hij kan bedenken om aan zowel heimwee als de ratrace te ontsnappen is om ‘even helemaal weg te zijn’. Paul van Tongeren onderzoekt in dit essay de relatie tussen tijd en identiteit en laat zien wat het betekent dat zowel ieder mens als de samenleving als geheel altijd uitgestrekt is tussen verleden en toekomst. De opgave bestaat erin het heden te maken tot de werkplaats waar verleden en toekomst elkaar kunnen bepalen én bevrijden.
Tusseninmens book cover
#27

Tusseninmens

2023

In het essay Philosophie der Mode schrijft de Duitse filosoof en socioloog Georg Simmel dat mode in een paradoxale behoefte van de mens voorziet: met het volgen van trends sluiten we ons aan bij gelijkgezinden en markeren we de afstand ten opzichte van de andersdenkenden. Met een en dezelfde outfit kunnen we zowel individualiseren als socialiseren. Simmel meende dat een goed ontwikkeld modebewustzijn noodzakelijk is ‘voor de individualistische versplintering van de moderne tijd’. Sarah Neutkens vraagt zich af of mode voor de hedendaagse ‘tusseninmens’ nog altijd een cultureel kompas is. Door migratie – tussen twee landen, of naar het platteland, of van de tastbare wereld naar de virtuele wereld – bevindt de migrant zich onvermijdelijk in het ‘tussenin’. Mode kan in die diffuse tussenruimte steeds minder het verschil maken waar de mens behoefte aan heeft. Op de vraag waarom iets modieus is was vaak geen antwoord te geven. Iets is ‘in’ omdat iedereen het wil, en iets is ‘uit’ zodra iedereen het heeft. Neutkens stelt nu de vraag of met de tusseninmens de laatste mode voor altijd achter ons ligt. Sarah Neutkens (1998) is componist, pianist, beeldend kunstenaar, model, kunsthistorica en schrijver. Ze debuteerde met haar poëtische roman Een blote man beminnen.
Licht (Nieuw licht) book cover
#29

Licht (Nieuw licht)

2021

We verwachten van de wetenschap dat zij systematisch ontdekkingen doet en zekerheden onthult. Maar volgens natuur- en sterrenkundige Vincent Icke bestaat zo'n 'wetenschappelijke methode' niet. In navolging van de Verhandeling over het licht (1690) van de wereldberoemde Nederlandse fysicus Christiaan Huygens laat Icke zien dat alleen wiskunde honderd procent zekerheden oplevert. Alle andere wetenschappen zijn een proces van vallen en opstaan.Aan de hand van voorbeelden beschrijft Icke wat dit in de praktijk betekent. Niet nieuwsgierigheid, maar opmerkzaamheid blijkt de drijvende kracht. Niet de vraag, maar de hypothese is de kern van vooruitgang. Niet kennis, maar begrip is het voornaamste product van de wetenschap. De wetenschapper is een scheppend vernieuwer, geen toepasser van een soort algebra-der-ontdekking. Sterker het geloof dat natuurwetten definitief door een 'methode' kunnen worden vastgesteld, ondermijnt volgens Icke het maatschappelijk vertrouwen in de wetenschap.Vincent Icke is hoogleraar theoretische sterrenkunde aan de Universiteit Leiden en beeldend kunstenaar. Tot zijn veelgeprezen werk behoort onder andere Reisbureau Einstein.

Authors

Marja Pruis
Marja Pruis
Author · 8 books

Marja Pruis is schrijver, columnist en redacteur van De Groene Amsterdammer. Haar romans ontvingen nominaties voor De Gouden Uil, de AKO Literatuurprijs, de Libris Literatuurprijs en de Anna Bijns Prijs. Voor haar essays en columns, gebundeld in Kus me, straf me, Genoeg nu over mij en Oplossingen, ontving ze de Jan Hanlo Essay Prijs, de J. Greshoffprijs en de J. L. Heldringprijs. Met haar debuut, De Nijhoffs of de gevolgen van een huwelijk (1999), toonde Marja Pruis zich een gedurfd schrijversbiograaf. Het object van haar jarenlange fascinatie, de schrijfster A.H. Nijhoff, echtgenote van de dichter Martinus Nijhoff, deed ze meer dan recht door haar levensverhaal vanuit verschillende standpunten te beschrijven, inclusief dat van de biograaf. Een spannend en relativerend boek was het resultaat, dat zich laat lezen als het relaas van een speurtocht maar ook als een commentaar op het schrijven van biografieën. In 2018 verscheen het in een nieuwe editie als De Nijhoffs en ik, of de gevolgen van een genre. De typische verteltrant van Pruis, zinderend maar ook afstandelijk en ingehouden, bereikt een nieuw hoogtepunt in de roman Bloem (2002). Op pijnlijk geestige wijze beschrijft ze een amour fou en het lot van de minnaar, onverbeterlijk pathetisch als in een doktersroman. Het thema van de geliefden als intieme vreemden verkent ze opnieuw in de roman De vertrouweling (2005). Vanuit verschillende perspectieven beschrijft ze een aantal ogenschijnlijk kabbelende levens, van stellen met opgroeiende kinderen, die met elkaar op vakantie gaan en ondertussen weinig tot niets van elkaar blijken te weten. Met haar volgende roman Atoomgeheimen (2008) bewijst Pruis opnieuw de chroniqueur van het moderne (vrouwen)leven te zijn. In een verrassende raamvertelling krijgen we de onnavolgbare gangen van een lingerie-ontwerpster voorgeschoteld, en worden we en passant getrakteerd op een onthullend inkijkje in het actiewezen van de jaren tachtig van de vorige eeuw. In 2011 verscheen Kus me, straf me. Over leven en schrijven, liefde en verraad, met als centraal thema de spanning tussen schrijven en schaamte, toedekken en onthullen, intimiteit en openbaarheid. Een prikkelende combinatie van literatuur- en zelfbeschouwing, van fictie en non-fictie. In 2013 volgde het biografische portret Als je weg bent. Over Patricia de Martelaere en in 2016 verscheen naast de roman Zachte riten haar non-fictie bundel Genoeg nu over mij. Confessies van een ervaren schamer waarin ze de vage grenzen tussen zelfhaat en ijdelheid, schoonheid en verdriet, verlegenheid en narcisme, liefde en medelijden verkent. In 2019 verscheen Oplossingen, een selectie van haar columns, en stelde ze De nieuwe feministische leeslijst samen. Haar essay over eigenliefde, Omdat je het waard bent, verscheen in 2020. In Boos Meisje. Over vrouwen en frictie (2022) bundelde Pruis essays over de spagaat waarin meisjes en vrouwen zich bevinden. Lief zijn, maar ook stoer. Alleen niet té stoer, want dan ben je een boos meisje. Terwijl dat juist de leukste vrouwen zijn. Boos meisje bevat een galerij van deze vrouwen

Vincent Icke
Vincent Icke
Author · 4 books

Vincent Icke (Utrecht, 23 juli 1946) is een Nederlandse hoogleraar theoretische sterrenkunde aan de Universiteit Leiden en bijzonder hoogleraar kosmologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij studeerde theoretische natuurkunde en sterrenkunde aan de Universiteit Utrecht en promoveerde in 1972 aan de Rijksuniversiteit Leiden bij Hendrik C. van de Hulst. De titel van zijn proefschrift was Formation of galaxies inside clusters. Hij deed postdoctoraal onderzoek in Sussex, Cambridge en bij het California Institute of Technology.

Simon(e) van Saarloos
Simon(e) van Saarloos
Author · 1 books

Simon(e) van Saarloos is a writer, artist and curator based between Berkeley, California and Amsterdam, the Netherlands. They are the author of six books and have contributed to over more than thirty edited volumes, books, and journals. Van Saarloos is the author of Against Ageism. A Queer Manifesto (Emily Carr University Press, 2023); Take ‘Em Down. Scattered Monuments and Queer Forgetting (Publication Studio 2021) and Playing Monogamy (Publication Studio 2019) as well as several books in Dutch: Herdenken herdacht (Prometheus 2019); Enz. Het Wildersproces (Atlas Contact 2018); the novel De vrouw die (Nijgh & Van Ditmar 2016); the collection of columns Ik deug / deug niet (Nijgh & Van Ditmar 2015) and Het monogame drama (De Bezige Bij 2015). Van Saarloos also writes fiction. Recent productions include the short sci-fi story Dreamdead Surrender (Postmodern Culture Journal) and De Foetushemel, a theater play about abortion and violent resistance for Ulrike Quade Company. Van Saarloos works as an independent curator of public programming and artistic collaborations. Recent projects include the museum installation Cruising Gezi Park (Amsterdam Museum); The Asterisk Conversations podcast (Writers Unlimited); the short film “Apologies For Breaking In” at the San Francisco Transgender Film Festival 2021; curatorial project the spread of a mo(nu)ment (TAAK); International Documentary Film Festival Amsterdam’s 2022 and 2023 queer programming Not Yet Yes and Contagious & Queer; the 2023 lecture and performance series Juicy Refuge at Rietveld Academy’s Studium Generale; The Non-Monogamy Letters with Indigenous STS scholar Kim TallBear at ArtsEverywhere.ca; a conversation on commemoration with Pamela Sneed and Claudia Rankine at UC Berkeley; the ABUNDANCE exhibition at Het HEM and the multi-year transnational queer community, nightlife and art project Through the Window. They have participated in artist residencies such as the KAVLI Institute for Nanosciences, Deltaworkers New Orleans and Be Mobile Create Together at IKSV in Istanbul. Van Saarloos taught theory and hosted writing workshops at AKV|St. Joost; the University of the Underground; KABK Den Haag; Theatre School Amsterdam; ArtEZ; University of Amsterdam; Utrecht University College; Erasmus School of Philosophy; ETH Zurich and as a PhD in Rhetoric at UC Berkeley.

Bert Wagendorp
Bert Wagendorp
Author · 9 books

Bert Wagendorp (1956) is a writer, essayist and columnist. He writes for the Dutch newspaper De Volkskrant. In 1995 his novel The Prologue was published. And in 2005 there was De Dubbele Schaar, short stories. His book Ventoux (2013) became a classic and was translated in several languages. Bert Wagendorp (1956) is schrijver, essayist en columnist. Hij schrijft al sinds jaar en dag voor de Volkskrant. Van hem verscheen in 1995 de novelle De Proloog, in 2005 de verhalenbundel De dubbele schaar, in 2014 Het jongensparadijs, een bundel verhalen, beschouwingen en essays, en in 2016 Een zaterdagmiddag. Zijn roman Ventoux (2013) groeide uit tot een moderne klassieker en werd in verschillende talen vertaald.

Bas Heijne
Bas Heijne
Author · 7 books

Bastiaan Johan (Bas) Heijne (Nijmegen, 9 januari 1960) is een Nederlandse schrijver, vertaler en interviewer. Heijne groeide op in Zwanenburg en ging naar de middelbare school in Badhoevedorp. Hij studeerde Engelse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. In 1983 debuteerde hij als schrijver met de roman Laatste woorden. Hij schreef tussen 1984 en 1992 reisverhalen voor het tijdschrift De Tijd. Een deel van deze verhalen werd later gebundeld in Vreemde reis. Zijn tweede roman, Suez, verscheen in 1992. Heijne is sinds 1991 als essayist verbonden aan NRC Handelsblad, voor welke krant hij sinds 2001 ook iedere week een column verzorgt. Zijn essaybundel De wijde wereld werd genomineerd voor de AKO Literatuurprijs. Hij heeft werk vertaald van Evelyn Waugh, E.M. Forster en Joseph Conrad. In 2003 heeft hij het toneelstuk Van Gogh geschreven dat werd gespeeld door ZT Hollandia. In 2005 sprak Heijne de jaarlijkse Mosse-lezing uit en ontving hij de Henriette Roland Holst-prijs voor Hollandse toestanden, een verzameling columns die hij voor NRC Handelsblad schreef. In 2008 presenteerde Heijne het televisieprogramma Zomergasten van de VPRO. In 2013 hield Heijne de Huizingalezing De betovering van de wereld over Louis Couperus. In datzelfde jaar verscheen ook een documentaire over Couperus naar een door Heijne geschreven scenario. Eerder had hij al het essay Het gezicht van Louis Couperus (1996) gepubliceerd. In 2014 werd zijn essay Angst en schoonheid. Louis Couperus, de mystiek der zichtbare dingen bekroond met de tweejaarlijkse J. Greshoff-prijs. In december 2016 werd Heijne de P.C. Hooft-prijs 2017 toegekend, voor zijn beschouwend proza. De prijs is hem uitgereikt op 18 mei 2017. De jury roemt hem als een "een schrijver met een bijzondere positie als columnist en essayist, die over een enorme verscheidenheid aan actuele onderwerpen en kwesties schrijft. [...] Zijn werk geeft een vernieuwende impuls aan wat literatuur in maatschappelijke zin betekenen kan. [...] Vooral de vorm waarin hij dat doet is bijzonder: hij schrijft als een denker én denkt als een lezer."

Joke J. Hermsen
Author · 9 books
Joke J. Hermsen is a Dutch writer and philosopher, who studied art & philosophy in Paris and now lives and works in Amsterdam.
Femke Halsema
Femke Halsema
Author · 3 books
Femke Halsema was inaugurated as the first female Mayor of Amsterdam on July 12, 2018.
Sarah Neutkens
Sarah Neutkens
Author · 2 books
you will see me when you need to
Imme Dros
Imme Dros
Author · 29 books
Imme Dros (1936) schreef vele kinderboeken en maakte bewerkingen van Griekse mythen.
Miriam Rasch
Author · 4 books
Miriam Rasch werkt als onderzoeker en docent bij het Instituut voor Netwerkcultuur van de Hogeschool van Amsterdam. Ze schrijft essays en kritieken voor onder meer De Gids, De Groene Amsterdammer, Revisor en het Amerikaanse deep-webmagazine The Torist. In 2015 won ze de Jan Hanlo Essayprijs Klein.
Ilja Leonard Pfeijffer
Ilja Leonard Pfeijffer
Author · 19 books
Ilja Leonard Pfeijffer is a poet and writer. Distinguished in nearly every genre imaginable, he is one of the most celebrated authors of the Dutch language and is recognized as one of the most compelling voices in contemporary Dutch literature. He has more than forty titles to his name, including poetry, novels, short stories, plays, essays, scientific studies, columns, translations and anthologies. Exhibiting a powerful style and classical command of form, his work has contributed to literary revival and growing engagement, both of which are explicitly expressed in his work as a columnist and television documentary maker as well.
548 Market St PMB 65688, San Francisco California 94104-5401 USA
© 2025 Paratext Inc. All rights reserved